Πώς το πουλί χάνει το… πουλί του
Μια πρωτεΐνη συρρικνώνει το πέος των πτηνών μέσα στο αβγό, μάλλον λόγω φυσικής επιλογής
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 07/06/2013 21:15
Στον κόκορα, όπως και στο 97% των πτηνών, το πέος είναι ανύπαρκτο: όπως ανακάλυψαν ερευνητές, μια πρωτεΐνη οδηγεί στη συρρίκνωσή του για χάρη της εξέλιξης
Ουάσινγκτον
Φως σε ένα ερώτημα που απασχολεί εδώ και καιρό τους εξελικτικούς βιολόγους ρίχνει μια μελέτη αμερικανών ερευνητών. Το άλυτο μυστήριο αφορά το… χαμένο πέος των πουλιών. Όπως ανακάλυψαν οι ειδικοί η απουσία του στη συντριπτική πλειονότητα των πτηνών οφείλεται σε μια πρωτεΐνη η οποία το «συρρικνώνει» εν τη γενέσει του όταν τα έμβρυα βρίσκονται ακόμη μέσα στο αβγό.
Παρά τον ευφημισμό που έχει επικρατήσει στη γλώσσα μας το 97% των αρσενικών πτηνών φημίζονται για την… ανυπαρξία του πουλιού τους: δεν διαθέτουν δηλαδή καθόλου ή – στην καλύτερη περίπτωση – διατηρούν μια υποψία αυτού που ονομάζουμε πέος σε άλλες συνομοταξίες ζώων που πολλαπλασιάζονται με εσωτερική γονιμοποίηση. Στους «τυχερούς» του 3% ανήκουν μεταξύ άλλων οι πάπιες, τα εμού και οι στρουθοκάμηλοι. Στην «άτυχη» πλειονότητα συγκαταλέγονται τα κοτόπουλα, στα οποία και εντοπίσθηκαν τα νέα ευρήματα των επιστημόνων.
Το παπί και το κοτόπουλο
Οι αρσενικές πάπιες θα μπορούσαν να θεωρηθούν μάλλον «προικισμένες»: το πέος τους είναι καλοσχηματισμένο και μεγάλο – μπορεί να φθάσει ως και το ένα τρίτο του μήκους του σώματός τους. Αντιθέτως οι κόκορες διαθέτουν μια πολύ μικρή φαλλική προεξοχή και εξασφαλίζουν τη διαιώνιση του είδους τους μέσω της αμάρας (ή κλοάκης), της κοινής εξόδου του πεπτικού, του ουροποιητικού και του αναπαραγωγικού συστήματός τους, την οποία διαθέτουν και οι κότες: το σπέρμα περνάει στο θηλυκό όταν οι δυο παρτενέρ ενώνουν τα εν λόγω σημεία στο λεγόμενο «φιλί της κλοάκης».
Για να εξετάσουν τον μηχανισμό ανάπτυξης του πέους στα πτηνά οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Φλόριδας στη Γκέινσβιλ με επικεφαλής τον εξελικτικό βιολόγοΜάρτιν Κον παρακολούθησαν την ανάπτυξη εμβρύων παπιών και κοτόπουλων. Διαπίστωσαν ότι τα έμβρυα των κοτόπουλων αρχικά ανέπτυσσαν πέος παρόμοιο με αυτό που ανέπτυσσαν τα έμβρυα των παπιών. Την ένατη ημέρα της ανάπτυξης ωστόσο στα κοτόπουλα το πέος σταματούσε να μεγαλώνει και άρχιζε να συρρικνώνεται.
Μελετώντας το ζήτημα περαιτέρω οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι η συρρίκνωση αυτή «προγραμματίζεται» από έναν γενετικό μηχανισμό. Αυτός φαίνεται να ενεργοποιεί τοπικά, στην άκρη του αναπτυσσόμενου πέους, την παραγωγή της Bmp4, μιας πρωτεΐνης που προάγει τον προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο (απόπτωση).
Οι αρσενικές πάπιες ανήκουν στο 3% των πτηνών που διαθέτουν πέος
Για χάρη της κότας
Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Current Biology», υποδηλώνει ότι ο συγκεκριμένος μηχανισμός ελέγχου της ανάπτυξης του πέους δημιουργήθηκε με εξελικτικές παρεμβάσεις στη σήμανση της πρωτεΐνης Bmp4 και δεν λειτουργεί μόνο στα κοτόπουλα αλλά σε όλα τα πτηνά με αντίστοιχα χαρακτηριστικά. Δεν προτείνει ωστόσο κάποια ικανοποιητική ερμηνεία ως προς το γιατί επικράτησε σε τέτοιο βαθμό – ποιος είναι δηλαδή ο λόγος για τον οποίο τα περισσότερα πουλιά αποβάλλουν το πέος τους.
Ο δρ Κον θεωρεί ότι η συρρίκνωση του φαλλού των πτηνών μπορεί να αποτελεί «παράπλευρη απώλεια» της εξέλιξης άλλων μελών του σώματός τους, όπως τα άκρα ή τα δόντια, η ανάπτυξη των οποίων επηρεάζεται επίσης από πρωτεΐνες της ομάδας Bmp.
Αλλοι ειδικοί όμως, όπως αναφέρει μιλώντας στο «Nature» ο Μπομπ Μοντγκόμερι, εξελικτικός βιολόγος του Πανεπιστημίου Queens στο Οντάριο του Καναδά, έχουν αντίθετη άποψη. Θεωρούν ότι καθώς το φιλί της κλοάκης απαιτεί ιδιαίτερο «χειρισμό», οι κότες και τα άλλα θηλυκά πτηνά ίσως επέλεγαν αρσενικά με μικρότερο πέος προκειμένου να αποφύγουν τον σεξουαλικό καταναγκασμό. Με την πάροδο του χρόνου, υποστηρίζουν, αυτό οδήγησε στα σημερινά… πενιχρά αποτελέσματα.
ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ
